گزارش برنامه صعود به قله های کمانکوه، سرماهو و یخچال

سامره داشاد

مرداد ۱۴۰۳

مجموعه قله های خط الراس کمانکوه با ارتفاع (۴۲۵۰ متر) ، سرماهو (۴۱۶۵ متر) و یخچال (۴۱۶۰متر) در ناحیه البرز مرکزی و در کنار دشت کمانکوه قرار گرفته اند. این خط الراس از سمت غرب با سوتک بزرگ و سپس قله کمانکوه آغاز شده و در ادامه از سمت شرق به ترتیب به قله های سرماهو و یخچال و کهنو منتهی می شود. از قله یخچال با دو مسیر مختلف، از سمت جنوب شرقی به قله های نرگس و پالون گردن و از سمت شمال شرقی به قله منفرد و زیبای آزادکوه می رسد.

همانطور که اشاره شد، هر سه قله کمانکوه، سرماهو و یخچال بر روی خط الراس اصلی البرز (خط تقسیم آب دو حوضه شمالی و جنوبی البرز) قرار دارد. بهترین راه صعود به قله کمانکوه از روستای وارنگرود (جاده چالوس) آغاز می‌شود.

رودخانه وارنگه رود که رودخانه بسیار زیبا و قابل توجه ای این منطقه است، از دامنه های غربی ارتفاعات پالون گردن (آبخیز مشترک رودخانه لار و کرج ) و ارتفاعات رستم چال (آبخیز مشترک ریز آبهای رودخانه هراز و کرج) سرچشمه گرفته و پس از عبور از روستای وارنگه رود تقریباٌ در ۳ کیلومتری جنوب این روستا پس از عبور از زیر پل جاده ارتباطی ( ولایت رود – دیزین ) با رودخانه ولایت رود یکی شده و رودخانه کرج را تشکیل می دهند.  ماهی قزل آلای خال قرمز از ماهیان بسیار با ارزش این رودخانه سرد آبی است.

منطقه از پوشش گیاهی متنوعی برخوردار است. گیاهانی همچون شبدر وحشی، بوک (به زبان محلی)، ترشک، بومادران، گرز، کلیک (گل رز زرد بسیار خوش بو که با آن مربا درست می کنند). گزنک، جعفری وحشی و یا طبیعی، شوید وحشی، قارچ های بسیار بزرگ خوراکی، گلپر، گل گاو زبان، گیاه بادهنک، کتیرا، خاک شیر و گیاهانی همچو والک، پونه، خشخاش وحشی، عصا، لانگوش یا همان قارچ وحشی، ترشک، ولیک، هلرک که بعضی از این ها مصرف خوراکی دارند. بهترین و زیباترین فصل رویش و دیدن این گیاهان در فصل بهار می باشد.

از نظر پوشش جانوری، منطقه کاملا حفاظت شده و بیشتر پستانداران وحشی در فصل سرما یافت میشود چراکه در تابستان رفت و آمد زیاد است و حیوانات سعی دارند، مخفی باشند. از جمله حیوانات شغال، روباه، خرس، خوک،گرگ، بزکوهی، خرگوش و پرندگانی همچون گنجشک، کبک،کلاغ، شانه به سر،عقاب، ورده می باشند.

منطقه کوهستانی کمانکوه جزو مناطق حفاظت شده ملی است زیرا که گونه های مختلف و کم یاب جانوری و نباتی را در خود جا داده است.  دو دشت سوتک کوچک و بزرگ در شمال کمانکوه از زیباترین مناطق کوهستانی البرز مرکزی محسوب می شود. در بین این دو دشت وسیع و زیبا قله دیگری وجود دارد که به قله خرسلک با ارتفاع ۳۷۱۵ متر شهرت دارد.

در مورد وضعیت آنتن دهی این منطقه باید گفت، از روستای وارنگه رود، در تمام طول مسیر در هیچ کجا جز روی قله کمانکوه آنتن دهی وجود ندارد.

برنامه صعود به قله های کمانکوه، سرماهو و یخچال با یک هفته تاخیر به دلیل احتمال بسته بودن جاده چالوس به جهت ریزش سنگ در جاده، در تاریخ ۲۵ و ۲۶ مرداد ماه ۱۴۰۳ برگزار گردید.

متاسفانه در ابتدای هفته پیش بینی های هواشناسی حاکی از هوای نامساعد بود که رفته رفته در روزهای بعد احتمال بارش باران در روزهای صعود بسیار کم و مقدار بارش زیر یک میلیمتر پیش بینی شد. ما با این تصور که در برنامه ممکن است بارش های کم و یا پراکنده داشته باشیم، وارد برنامه شدیم.

ساعت ۱۲ شب چهارشنبه شب در محل قرار همیشگی مان با استقبال تعدادی از اعضاء و دوستان همنورد بعد از گرفتن عکس های یادگاری، با تعداد ۱۲ نفر سوار مینی بوس شدیم و به سمت چالوس و روستای وارنگه رود حرکت نمودیم. فاصله تقریبی رشت تا روستای وارنگه رود از مسیر جاده خط کناره (خط ساحلی) ۲۸۰ کیلومتر است. قابل ذکر می باشد فاصله تقریبی مسیر رشت تا روستای وارنگه رود از جاده رشت- قزوین و از بزرگراه تهران-شمال ۳۶۷ کیلومتر است.

ساعت ۷:۳۵ دقیقه به روستای وارنگه رود رسیدیم در آنجا راهنمای برنامه آقای نصرالهی و یکی دیگر از همنوردان که از تهران آمده بودند را دیدیم. در محوطه ای مناسب در روستا، صبحانه جمعی مان را که مسئول تدارک باشگاه آماده کرده بود را نوش جان کردیم و وسایل های شبمانی را جدا کردیم تا با قاطر به محل شبمانی برده شود.

آقا یداله که برای قاطر با ایشان هماهنگ شده بود، در انتهای روستا منتظر ما بودند، بعد از جمع و جور کردن وسایل به سمت انتهای روستا رفتیم. در آنجا بارها را تحویل او دادیم و دور هم جمع شدیم تا صحبت های ابتدایی و یا معارفه را برای شروع صعودمان انجام دهیم.

پس از معرفی عوامل اجرایی برنامه، راهنما، جلودار، عقب دار، امداد و عکاس برنامه و انجام نرمش و حرکات کششی بعد از ساعت ها نشستن در مینی بوس که واقعا انجامش مهم بود، ساعت ۹ صبح در محل پارکینگ خاکی انتهای روستای وارنگرود، در امتداد دره وارنگرود حرکت خود را  از کنار رودخانه وارنگه رود با تعداد ۱۴ نفر آغاز کردیم. ارتفاع شروع صعود ۲۵۱۰ متر می باشد. اولین جایی که می توان در مسیر آب برداشت، شیر آب بیرون ویلای سپیدار در نزدیکی پارکینگ است.

هوا آفتابی و خوب بود، با گذر از کنار رودخانه پرآب و زیبای وارنگه رود و عبور از روی پل فلزی در طول مسیر، ساعت ۱۰:۱۵ به سه‌راهی دره شیرکمر رسیدیم که مشخصه آن وجود چند درخت بید در سمت چپ، نشانه آن است. آنجا استراحت کوتاهی کردیم و سپس به حرکت خود در پاکوب مشخص ادامه دادیم.

رودخانه پرآب، چشمه‌هایی که از دامنه‌ها سرازیر می‌شوند، گلپرهای بلند، همراه با عطر نشاط‌آور گل‌ها و سبزه های خوشرنگ … تنها گوشه‌ای از زیبایی‌های دره وارنگه رود هستند که این مسیر را به یکی از مسیرهای زیبا و محبوب صعود به قله های البرز مرکزی تبدیل کرده است.

تا ساختمان محیط بانی، در بین راه دو چشمه وجود دارد. اولی کنار گوسفند سرا و سر راه است. چشمه دوم در دامنه سمت مقابل راه پاکوب و با فاصله کمی از آن واقع است. پس از گذر از گوسفندسرا ساعت ۱۲:۵۵ دقیقه به ساختمان محیط بانی رسیدیم.

ظاهرا چشمه محیط بانی می‌تواند به دلیل بسته شدن مجاری ورودی در بالادست، آب نداشته باشد! شنیده ها حاکی از این موضوع می باشد که محیط بانان از اوایل تابستان در این مکان مستقر می‌شوند و تا قبل از استقرار آن‌ها احتمال بسته بودن چشمه وجود دارد. اگر روی این چشمه حساب کرده باشید و آب نداشت، باید حدود ۱۵ دقیقه از مسیر خارج شده و از سرچشمه (زیر سوتک کوچک) آب بردارید.

پس از کمی استراحت در کنار ساختمان محیط بانی، راه پاکوب راه به سمت گردنه سوتک (بین دو قله سوتک در شمال و خرسلک در جنوب) ادامه دادیم. از روی گردنه، قله سوتک کوچک (۳۸۵۰ متر) در سمت چپ و قله خرسلک (۳۷۰۰ متر) در سمت راست دیده می‌شوند. قله دیگری در جوار کمانکوه و چسبیده به آن قرار دارد که سوتک بزرگ به ارتفاع ۳۹۶۰ متر است.

پس از توقفی کوتاه و عکاسی با نمای زیبای کمان کوه، در مسیر پاکوب از گردنه سرازیر شدیم و نیم ساعت بعد به آخرین چشمه مسیر رسیدیم که در این فصل از سال هنوز آب آن قابل‌برداشت است. در ادامه و با نزدیک شدن به یال کمانکوه، کم‌کم نوک قله آزادکوه (شاهزاده کج گردن) نمایان شد که تماشای این شاهزاده آرام و دوست‌داشتنی روحیه‌ای دوچندان به ما داد. قله آزاد کوه با ارتفاع ۴۳۹۰ متر یکی از قلل مرتفع البرز مرکزی است که از مسیرهای وارنگه رود و روستای کلاک صعود می‌شود.

از اینجا به بعد در مسیری تراورس و طولانی و البته در قسمت هایی همراه با شیب متوسط، نیم دور کامل پیرامون قله کمانکوه پیمودیم. هوا همچنان آفتابی و خوب و خوشبختانه بدون بارش باران بود. ابرهای بسیار زیبا در آسمان و روی قله زیبای آزادکوه شکل و شمایل بسیار جالب و قابل توجه داشتند.

در ساعت ۱۷:۱۵ دقیقه به کنار برکه کمانکوه رسیدیم  و کمپ خود را برپا کردیم. ارتفاع برکه کمانکوه ۳۷۲۰ متر است. متاسفانه برکه در این تاریخ خشک و بدون آب بود. همه در انتظار دیدن سایه آزادکوه زیبا در برکه بودیم که متاسفانه نشد.

پس از کمی استراحت و دیدن مناطق زیبای دشت که محصور شده با قله های سترگ و زیبا البرز مرکزی شام مان را خوردیم تا زودتر برای استراحت اقدام کنیم. ساعت خاموشی را ۹ شب اعلام شد هم به دو دلیل، اینکه شب قبل در مینی بوس خواب راحت و کامل نداشتیم و هم به دلیل اینکه بعد از ۸ ساعت پیمایش روز اول صعود، روز دوم نیز روز پرچالشی در پیش رو داریم. ساعت حرکت به سمت قله ها هم ۴ صبح اعلام شد.

قاطر ها و صاحبانشان شب را در کنار برکه کمانکوه ماندند و فردا بعد از تحویل گرفتن بارها از ما  به سمت روستای وارنگه رود بازگشتند.

صبح ساعت ۳ از خواب بیدار شدیم، پس از خوردن صبحانه ساعت ۴:۱۰ دقیقه با تعداد ۱۲ نفر صعودمان را از کنار برکه کمانکوه آغاز کردیم (۲ نفر از دوستان همنورد به دلیل کسالت از ادامه ادامه در روز دوم انصراف دادند.) مسیر پیش رو در عین حالیکه ظاهر خشنی دارد ولی بسیار زیبا به نظر می رسد. یال خاکی و قوسی شکل (ابتدا به سمت جنوب و سپس به سمت غرب) تا پای قسمت های صخره ای یال ما را هدایت می کند. از آنجا سنگچین های متوالی، ابتدا به سمت راست پیچیده و سپس از قسمت های پر شیب و صخره ای و البته قابل صعود رخ شمالی، به قله کمانکوه می رسد.

با احتیاط زیاد از بین سنگ ها گذشتیم در جاهایی از مسیر برای تقریبا ۴۰ دقیقه از مسیر نیاز به دست به سنگ شدن و با احتیاط گذر کردن از سنگ ها دارد. همه در حمایت یکدیگر از سنگ ها صعود کردیم و ساعت ۷ صبح به قله کمانکوه با ارتفاع ۴۲۵۰ متر رسیدیم. پس از گرفتن عکس دسته جمعی با پارچه نوشته باشگاه و خواندن سرود قله همه به سمت قله سرماهو به راه افتادیم.

مسیر بین دو قله، یالی صخره ای و دارای بالا و پایین رفتن های مختصری است که با احتیاط معمول کوهنوردان به راحتی میتوان از آن عبور کرد. پس از ۵۰ دقیقه در ساعت ۸:۵ صبح به قله سرماهو رسیدیم. روی قله سرماهو تابلو قله وجود نداشت در صورتیکه در عکس های دیده شده از قله سرماهو قبلا تابلو قله داشته. اینکه تابلو قله چرا دیگر نیست سوالی بود که ذهن مان را برای دقایقی به خود مشغول کرد ولی روی یکی از سنگ های روی قله با رنگ قرمز نام و ارتفاع قله نوشته شده بود.

پس از گرفتن عکس دسته جمعی با پارچه نوشته باشگاه به سمت گردنه بین سرماهو و یخچال سرازیر شدیم. از گردنه تا قله یخچال حداکثر یکساعت صرف صعود میشود. یکی از همنوردان به دلیل کسالت از صعود به قله یخچال انصراف داد و با همراهی یکی دیگر از همنوردان خوب باشگاه از دهلیز یخچال به سمت برکه کمانکوه بازگشتند. بقیه افراد تیم به سمت قله یخچال از پاکوب بسیار مشخص به مسیرمان ادامه دادیم.

ساعت ۹ به قله زیبای یخچال رسیدیم در آنجا مجددا با پارچه نوشته باشگاه عکس دسته جمعی به یادگاری گرفتیم و دوباره سرود قله خواندیم. تابلویی بسیار کوچک که نام و ارتفاع قله بر روی آن نوشته شده، روی قله یخچال وجود دارد. یخچال قله ای ست به مانند یک سه راهی بزرگ که از شرق به قلل نرگس ها و پالون گردن و از شمال به قله مشهور آزادکوه و از غرب به قله سرماهو و کمانکوه ختم می شود.
باد روی قله کمی زیاد شده بود، بعد از گرفتن عکس های یادگاری به سمت دهلیز سرازیر شدیم. مسیر برگشتمان را از دهلیز انتخاب کردیم که مسیر کوتاه تری تا برکه کمانکوه می باشد. از ابتدای دهلیز همه پشت سر هم با احتیاط از مسیر کاملا شن اسکی برگشتیم. ساعت ۱۰:۲۵ دقیقه به کنار چادرهایمان در برکه کمانکوه رسیدیم.

هوا همچنان خوب و آفتابی بود و ما خوشحال از اینکه بارش بارانی نداشتیم و در آب و هوایی ایمن توانستیم صعودمان را انجام بدهیم. نهار مختصری خوردیم و چادر ها و وسایل مان را جمع کردیم و بعد از تحویل دادن چادر و وسایل شبمانی مان به آقا یداله که با قاطر برگردانده شود، ساعت ۱۱:۳۰ دقیقه به سمت روستای وارنگه رود بازگشتیم.

ساعت۱۵:۴۰دقیقه در انتهای دره، در سایه درختان بید، جلسه پایانی برای مطرح شدن انتقادات و پیشنهادات همنوردان شرکت کننده در برنامه برگزار شد. پس از آن از کنار رودخانه بسیار زیبای وارنگه رود وارد پاکوب مشخص به سمت روستا شدیم و ساعت ۱۶:۵۰ دقیقه پارکینگ روستا رسیدیم در آنجا وسایل مان را از آقا یداله تحویل گرفتیم و بعد از خوردن هندوانه ای شیرین و دلچسب که مسئول تدارک باشگاه برای مان تهیه کرده بود، سوار مینی بوس شدیم. متاسفانه جاده چالوس به سمت رشت یکطرفه شده بود و مجبور شدیم از جاده کرج و بزرگراه قزوین- رشت برگردیم. ساعت ۲:۳۰ بامداد به شهر رشت رسیدیم و پس از گفتن خسته نباشید به یکدیگر و به امید دیدار در صعودی دیگر از یکدیگر جدا شدیم.